از دید بسیاری از آمریکایی‌ها ایران همان جاییست که پرچم آمریکا به آتش کشیده شده و به طور مداوم مرگ بر آمریکا گفته می‌شود. حقیقت تلخ این است که واقعیت بخشی از فرهنگ سیاسی ایران همین است. همان بخشی که قسمت بزرگی از قدرت حکومت را در دست دارد. حقیقت شیرین این است که این فقط بخشی از تصویر مربوط به فرهنگ سیاسی ایران است. بخش عظیمی از جامعهٔ ایران را تحصیل‌کردگان خواهان اصلاحات قشر متوسط تشکیل می‌دهند که به آمریکا و مردمانش دید دوستانه‌تری دارند. تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا اما، نه فقط گروه اول مرگ بر آمریکا گو، که تمام ملت ایران را نشانه گرفته و اقتصاد کشور را فلج کرده بود. از نفت گرفته، تا قطعات هواپیما و فرصت‌های بانکی و سرمایه‌گذاری. یکی از دلایل آمدن ایران به پای میز مذاکره نیز، تلاش برای کاستن از فشار همین تحریم‌ها بود. تمام طرف‌های توافق هم به آن رضایت دادند تا در صورت کوتاه آمدن ایران از برخی مواضعش، فشار تحریم‌ها از روی ایران کاسته شود. سوال اینجاست که غرب از این معامله چه به دست آورد؟ خیلی چیزها.

• ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم قابل استفاده در سلاح تا ۱۵ سال
• کاهش تعداد سانتریفیوژها از ۱۹۰۰۰ به کمتر از ۶۰۰۰
• کاهش ۹۸درصدی ذخایر اورانیوم با غنای پایین
• ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم بالای ۴درصد

معامله خوبی که از نظر برخی بیش از حد برای ایران سخاوتمندانه بود. نتانیاهو آن را «یک اشتباهی تاریخی» خواند. از این طرف هم تندروهای ایران بودند که معتقد بودند ایران امتیازات زیادی به غرب داده است. علی‌رغم تمام مخالفت‌ها از هر دو سو، این توافق به امضاء رسید که موفقیت بزرگی به شمار می‌آمد. و حالا ترامپ که از ابتدا از منتقدین سرسخت این قرارداد بود، به دنبال خارج شدن از آن است. اما ترامپ به دلیل قصد خروج از برجام را دارد؟ ترامپ به اشتباه گمان می‌کند اگر ایران به مدت ۱۰ سال و تا زمانی که قرارداد منقضی شده به تعهداتش پایبند بماند، می‌تواند پس از آن دست به تولید سلاح اتمی بزند. مشکل این استدلال این است که در صورت عدم وجود یک توافق مانند برجام، ایران می‌تواند از همین امروز شروع به تولید سلاح بکند.

نکته مهم این است که آمریکا تنها طرف ایران در قرارداد برجام نیست. کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین دیگر طرف‌های قرارداد هستند که بر خلاف ترامپ علاقه‌ای به تغییر در برجام ندارند. برای توافق برجام زحمات زیادی کشیده شده، هزینه‌های زیادی پرداخت شده و اعضای گروه ۵ + ۱ به این دلیل آن را توافق خوبی می‌دانند که در صورت خروج از آن، هیچ برنامهٔ جایگزینی برایش وجود ندارد که ایران را از رسیدن به سلاح هسته‌ای منع کند. با اینکه ترامپ مخالفت خود را آشکارا و به تعدد در بارهٔ برجام ابراز کرده، برخی درخواست هایش برای اصلاح این توافق به شدت غیرمنطقی هستند. ممنوعیت آزمایش موشک‌های بالستیک، دسترسی نامحدود به تمام سایت‌های نظامی و بدون انقضاء بودن مفاد توافقنامه.

این خواسته‌ها طبیعتاً برای ایران که ایدئولوژی ۴۰‌ساله‌اش«جلوگیری از نفوذ خارجی» و «مبارزه با استبداد» بوده غیر قابل قبول است. ترامپ خود را با دشمنان دیرینهٔ ایران دوره کرده است. از وزیر امور خارجه‌اش، مایک پومپئو که جایی گفته بود: «این را می‌دانیم که ایرانی‌ها در حال تقلب هستند، فقط هنوز نمی‌دانیم چگونه»، تا مشاورامنیت ملی‌اش، جان بولتون. محافظه‌ کار راست‌گرای افراطی که از ابتدا منتقد توافقنامهٔ برجام بوده است. بولتون پا را از انتقادات راجع به برجام فراتر گذاشته و سال پیش در میان جمعی از منافقین گفته بود: «سیاست اعلام شده از سوی ایالات متحده باید سرنگونی رژیم ایران باشد. اخلاق و رفتار رژیم ایران تغییر نخواهد کرد، پس تنها راه حل تغییر خود رژیم است. به همین دلیل است که اعلام می‌کنم قبل از سال ۲۰۱۹ جشنی شبیه به این در تهران برگذار خواهیم کرد».

اگر طرف‌های اروپایی موفق نشوند تا ۲۲ اردیبهشت‌ماه راه حلی را به ترامپ ارائه کنند که مورد پسندش واقع شود، احتمالاً تحریم‌های تعلیق شده علیه ایران از سر گرفته خواهند شد. اگر چنین اتفاقی بیفتد احتمال از دست رفتن برجام زیاد است و صدمهٔ حاصل از آن در بلندمدت غیرقابل برگشت خواهد بود. خارج شدن از برجام ضربهٔ سنگینی به اعتبار ایالات متحده وارد خواهد کرد. همان موقعی که کرهٔ شمالی در رابطه با برنامهٔ هسته‌ایش به پای میز مذاکره آمده، خارج شدن از توافقی که فقط ۳ سال از عمرش می‌گذرد نمی‌تواند نشان از قابل اعتماد بودن طرف مذاکره داشته باشد.

در هفته‌های گذشته و از زمان اعتراض صلح آمیر ویدا موحد به «حجاب اجباری» که یکی از مشهورترین نمادهای جمهوری اسلامی است، ده‌ها تن از زنان و حتی تعدادی از مردان در سرتاسر ایران راه ویدا موحد را پیش گرفته، به همان شیوه‌ی صلح‌آمیز اعتراض خود را به حجاب اجباری نشان داده‌اند.

این سرپیچی جسورانه علیه حجاب اجباری در تاریخ ۴۰ساله‌ی انقلاب بی‌سابقه بوده. برای ما و معترضان، مبارزه علیه حجاب اجباری به این غایت است که زن کنترل بر بدنش را باز ستاند. و حال که در این اعتراضات زنان بدون روسری در کنار زنان محجبه که با افتخار چادر سر می‌کنند ایستاده‌اند، برایمان روشن است که جنبش شکل گرفته نه در مخالفت صرف با حجاب، که در مورد حق زنان در انتخاب پوشش است. چیزی که در طول قرن گذشته رهبران مختلف سعی در انکار آن از زنان ایرانی داشته‌اند.

رضاشاه در قالب مدرنیزاسیون حجاب را ممنوع کرد که نتیجه‌اش خانه نشینی زنانی شد که نمی‌توانستند تحمّل کنند پیش دید همگان بدون حجاب ظاهر شوند. در سال ۵۷ نیز پوشش حجاب اجباری اعلام شد.

تظاهرات اعتراض آمیر در لغو این حکم نیز ناکام بود و تظاهرکنندگان با شهار «یا روسری یا توسری» سرکوب شدند.

سالهای سال از آن زمان گذشته است، با این حال هنوز هم وقتی می‌آییم از حق و حقوق زنان و مشخصاً حجاب اجباری صحبت کنیم، می‌گویند: «الآن وقتش نیست. مشکلات بزرگ‌تری داریم. اصلیات را ول کرده، به فرعیات چسبیده‌اید.» جدا از اینکه این سخنان از منش اصلاح‌طلبی به دور است، همیشه برایم سوال بود که اگر ۴۰ سال گذشته وقتش نبوده و الآن هم وقتش نیست پس دیگر کی وقتش است؟ در نخستین روزهای انقلاب صدای زن را ممنوع کرده و گفتند: «الآن مشکلات بزرگتری داریم. صبر کنید بعداً حل می‌شود.» حجاب را اجباری کردند، حق رفتن به استادیوم را از زنان گرفتند. و ۴۰ سال است که زنان این مملکت منتظرند تا وقتش بشود و بتوانند مشکلاتشان را نه حل و فصل، که فقط بازگو کنند و به گوش جامعه برسانند.

مدت‌هاست که حتی فعالین حقوق زنان نیز حجاب اجباری را به عنوان اولویت دوم نسبت به مسائل دیگر مانند برابری سیاسی یا جنسیتی برشمرده‌اند. حتی کمپین یک میلیون امضاء که یکی از هماهنگ‌ترین تلاش‌های برابری‌خواهان ایرانی در راه کسب حق و حقوق مساوی برای زنان بود و با هدف حمایت از رفع تبعیض‌های قانونی علیه زنان به راه افتاده بود نیز، یک موضع گیری قوی در مورد حجاب نداشت.

تا کنون امّا، همانگونه که کمپین سرکوب شده‌ی یک میلیون امضا ثابت کرد مبارزه با سیاست‌های تبعیض آمیز تغییری واقعی را به دنبال نداشته است. پس نسلی جوان از زنان ایرانی تمرکز خود را بر آشکارترین نماد تبعیض گذاشته اند که به عقیده‌ی بسیاری اساسی‌ترین نماد تبعیض نیز هست. مخالفت با حجاب اجباری مخالفت با یک تکه لباس نیست. مبارزه برای مقام و کرامت زن است. اگر اجازه‌ی انتخاب لباس با خود فرد نباشد، چگونه می‌خواهد مسئول انتخاب افکارش، طریقتش و دیگر انتخاب‌هایش باشد؟

زنان ایرانی امّا در این راه مصمّم به نظر می‌رسند. جنبش زنان در ایران جوان است و کم تجربه. و با توجه به ماهیت جامعه‌ی پدرسالارمان آشکار و هویدا است که راه درازی در پیش داریم. با این حال، زنان این نسل هوشمندانه‌ترین راه که مقاومت مدنی باشد را انتخاب کرده‌اند تا پیامشان را به جامعه و حکومت برسانند.

 

دیروز، مسعود پزشکیان قرار بود سخنرانی‌ای در دانشگاه علوم پزشکی داشته باشد که در آخرین لحظه به دانشگاه آزاد منتقل شد. سالن ۳۰۰-۴۰۰ نفره تقریباً پر شده بود. انواع و اقسام شنونده اعم از بسیجی و غیر بسیجی و هنری و متوسط غیره. مقداری از بسیجیان ردیف اول نشسته بودند و مقداری دیگرشان گوشه‌ی سالن گوش به زنگ بودند. جلسه در مورد طرح تحول سلامت و بهداشت و درمان و اینگونه مسائل بود. قصد گزارش دادن از جلسه را ندارم چون که نه صدایی ضبط کرده‌ام و نه یادداشتی برداشته‌ام. از آن گذشته، سخنرانی دکتر پزشکیان هم بسیار خلاصه شده بود و آنقدری نبود که به درد تهیه گزارش بخورد. بیشتر شخصیت پزشکیان بود که به نظرم جالب آمد. آسمان و ریسمان به هم بافتن را خوب بلد بود. صدایی رسا داشت و با صلابت سخن می‌راند. سخنانش را با نکاتی به اتمام می‌رساند که خوراک کف زدن بود. اصلاح طلبی که پس از انقلاب مسئولیت‌هایی از ریاست دانشکده علوم پزشکی تبریز تا وزارت بهداشت و نائب رئیسی مجلس را عهده دار بوده، و الآن صراحتاً می‌گفت که در بحث بهداشت و درمان وضعیت به سامانی نداریم. سخنرانی کوتاهش بیشتر به انتقاد از طرح تحول نظام سلامت گذشت. حداقل در ظاهر خودمانی‌تر از دیگر سیاسیون به نظر می‌آمد. متن پایین خلاصه شده و طبق روال همیشگی نقل به مضمون سخنانش است تا جایی که ذهنم یاری کند.

«هدفمان از طرح تحول سلامت این بود که هیچ شهروندی از دید مسئولین نادیده گرفته نشود. نباید برای خودمان یک سفرهٔ پر زرق و برق پهن کنیم و مردم را سر سفره‌ای دیگر بنشانیم.»

«اختلاف درآمدی که میان برخی پزشکان و باقی افراد مشغول به کار در جامعه وجود دارد عادلانه نیست.»

«چرا یک پزشک درآمد میلیاردی دارد و شخصی که رشته‌ای دیگر دکترا دارد پیش من می‌آید و به حقوق ۵۰۰ هزار تومان در ماه راضیست؟»

«برخی می‌گویند که خب ما درس خوانده‌ایم و داریم مزد زحماتمان را می‌گیریم. درس خواندید و قبول. درآمدتان ۲ برابر بیشتر باشد، ۴ برابر بیشتر باشد. نه ۱۰۰۰ برابر.»

«کجای دنیا به شهروند دفترچه‌ای می‌دهند و می‌گویند برو، هرچقدر که هزینه‌ی درمانت شد ۹۵ درصدش را ما می‌دهیم؟ باید حساب کتاب وجود داشته باشد. باید معلوم باشد این پول برای چه خرج شده، اصلا خرج شدنش ضروری بوده یا نه؟»

«یک فرد پولدار به فرزندش نمی‌گوید برو هرچقدر که خرج کردی ۹۵ درصدش را من می‌دهم. می‌گوید این مقدار پول دست تو، اینجا خرج کن، اینگونه خرج کن، و در این بازه زمانی خرج کن. یعنی برای آدم پولدارش هم باید حساب و کتاب وجود داشته باشد. چه برسد به ما که پولی هم نداریم.»

«نتیجه‌ی این بی حساب و کتابی این شده که الآن ۱۶ هزار میلیارد تومان کسری داریم. به اضافه‌ی ۸ هزار میلیارد تومان اوراق بهادار که جمعاً می‌شود ۲۴ هزار میلیارد تومان کسری.»

«ما باید روی پیشگیری سرمایه گذاری کنیم. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است»

«برای من مسئول مایه‌ی شرمندگیست که این اختلاف درآمد را می‌بینم. به اسم اسلام داریم کشور را اداره می‌کنیم امّا نشانی از عدل اسلامی نمی‌بینیم.»

 

جوّ سالن از سخنرانی پزشکیان هم کمتر سیاسی بود. نه شعاری، نه چیزی. سخنرانیش که تمام شد سریعاً سالن را ترک کرد تا به پروازش برسد. ما هم برای باقی مراسم نماندیم و راهی شدیم. به نظرم نائب رئیس قابلی آمد. فرصتش را داشته باشد شاید رئیس قابلی هم بشود.

«میخوام در مورد یه موقعیت هیجان‌انگیز باهات حرف بزنم. فقط به نیم ساعت از وقتت نیاز دارم که بهت توضیحش بدم، ولی این پتانسیل رو داره که زندگیت رو از این رو به اون رو کنه.»

دارم در مورد شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای حرف میزنم. شرکتایی مثل پنبه ریز، بادران گستران و ابرتجارت کهکشان که توی ایران فعالیت می‌کنن. و شرکتایی مثل مَری کِی، نو اسکین، رودان ان فیلدز و هربالایف که عمدتاً بازاری بین‌المللی دارن. این شرکتا محصولات متفاوتی میفروشن ولی بطور کلی توی یه سری چیزا با هم مشترکن. اول اینکه محصولاتشون رو از طریق توزیع کننده‌ها میخرین، نه از قفسه‌ی مغازه‌ها. دوم اینکه این توزیع کننده‌ها همیشه دنبال افراد بیشتری هستن که بهشون بپیوندن و به اصطلاح «عضو گیری» کنن. یه پیام بسیار جذّاب هم برای مخاطبینشون دارن. اینکه «توی این کار میتونی رئیس خودت باشی. پول بیشتری در بیاری. از خونه کار کنی. هر زمان که دلت خواست کار کنی. بعد از مدتی قراره زیرمجموعه‌هات برات کار کنن و تو فقط پول به جیب بزنی.»

اول این رو بگم که چند سال اخیر تب بازاریابی شبکه‌ای توی ایران خیلی داغ شده. احتمالا شما هم آدمی رو بشناسین که تو فکر وارد شدن به بازاریابی شبکه‌ایه و یاحتی قبلاً وارد شده و الان روزی ۱۰ بار توی اینستاگرام پستای خودشناسی و خودسازی میذاره براتون. اگه کسی رو میشناسین که وارد این سیستم شده باشه و یا خودتون تو فکر وارد شدن بهش هستین این پست براتون مهمه. بذارین توضیح بدم که سیستم چطوری کار میکنه. دو تا راه برای درآمدزایی هست. محصول رو مستقیم بفروشین، حالا هرچی که هست. لوازم آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی و خوراکی یا هرچی، فرقی نمیکنه. یا وارد کردن و به کارگیری یه سری آدم جدید به سیستم به عنوان توزیع‌کننده و پول گرفتن بر اساس فروشی که اونا انجام میدن.

به خواندن ادامه دهید →

We have failed. I’m talking about reformists. Yes, the reformists have been failing for a long time. Even our victory in presidential election hasn’t been much of a help. We had hoped our voices would be heard, our youth would get a chance to advance our reform agenda, our women would get a chance to fight for gender equality. None of that has happened so far. Hardliners, on the other hand, they’re gaining more power every day.

Nevertheless we have always held to the hope that reforms can be effective. That hope led us to once again, elect Rouhani as the president. And we’ve got 3 more years of his second term. He might not always speak out the way we want him to, but at least he’s not against our agenda, he’s not our enemy. With all that said, we have to understand winning the election comes with a responsibility, even if the president-elect was our only choice and not our ideal candidate. So it’s our responsibility to aid him, yet be demanding and continue to spread hope. That, I believe, is the most logical path we can take.

ایندفعه از مدرسه‌ی دوستداران کودک مشتاق، که مدرسه‌ایست برای کودکان در شرایط دشوار، بیرون که آمدم در مورد سیستم آموزشی معیوبمان بسیار فکر کردم. سیستمی که مشکلات فراوان دارد. یکی از مهم‌ترین مشکلاتش بازماندن کودکان به شمار زیاد از تحصیل است. نظر بر این است که هم ما و هم حکومتیان می‌دانیم که آموزش و پرورشمان معیوب است. درباره‌ی سیستم آموزشی ناکارآمدمان سال‌هاست که داریم حرف می‌زنیم و تبادل نظر می‌کنیم. هیچکس هم منکر وجود این مشکل نیست. پس مشکلمان کمبود دانش در مورد چگونگی ایجاد یک سیستم آموزشی درست و حسابی و کارآمد نیست، همانطور که نداشتن برنامه‌های خوب هم نیست. اتفاقا هم دانشش را داریم و هم برنامه‌های خوب و مناسب. مشکل این است که ما واقعا بر این باور نیستیم که در قبال تمامی کودکان مسئولیت داریم.

به کودکی افغان که از تحصیل بازمانده می‌نگریم و می‌گوییم: این بچه‌ی من نیست، پس مدرسه نرفتنش هم به من ارتباطی ندارد. به کودکی ایرانی که به دلیل نداشتن استطاعت کافی پدر و مادرش از تحصیل بازمانده می‌نگریم و می‌گوییم: چه سخت! دولت باید به این بچه‌ها رسیدگی کند که نمی‌کند، پس مشکل من نیست!

غافل از اینکه همگی ما در قبال این کودکان مسئولیم. این‌ها هم بچه‌های خودمان هستند، برادران و خواهران خودمان هستند. اگر بخواهیم برای تمامی کودکان فرصت‌های برابر تحصیلی ایجاد کنیم، اوّلین قدم این است که این عقیده را قلباً قبول داشته باشیم.

اگر از اندر احوالات ما بپرسید که باید بگویم هیچ. مزخرف روزی بود و اصلا هم به قول این فرنگی‌ها پروداکتیو نبودیم. خداوند باقی امروز، و عاقبتمان را به خیر کند.